InkNepal

' प्राचीन मन्दिरहरू, सम्पदा स्थलहरू र स्मारकहरू, जुन देशको पहिचान र यसको पर्यटन उद्योग दुवैको लागि महत्त्वपूर्ण थिए, भग्नावशेषमा परिणत भए ' नेपाल अन्डर रुइन्स भन्नाले नेपालले सामना गर्नुपरेका भौतिक, राजनीतिक र सामाजिक–आर्थिक चुनौतीहरू, विशेषगरी २०७२ सालको विनाशकारी भूकम्प र त्यसपछिका शासन र पुनस्र्थापनाका सङ्घर्षहरूलाई जनाउँछ । भूकम्पले ठूलो क्षति पु¥याएको, हजारौंको ज्यान लिएको, लाखौँ विस्थापित भएको र ऐतिहासिक स्थल तथा गाउँहरूलगायत महत्वपूर्ण पूर्वाधारहरू ध्वस्त हुँदा देश अस्तव्यस्त भएको थियो। राजनीतिक अस्थिरता, पुनर्निर्माणको सुस्त प्रयास र व्यापक भ्रष्टाचारका कारण यो त्रासदी झनै चर्कियो, जसले गर्दा पुनस्र्थापनाको बाटो कठिन भयो। -सन्जय सिंजाली मगर अप्रभावकारी शासन व्यवस्था र अपर्याप्त अन्तर्राष्ट्रिय सहायता समन्वयका कारण नेपालको पुनरुत्थान सुस्त भएको छ । प्रारम्भिक विश्वव्यापी प्रतिक्रियाहरूले राहत प्रदान गरे तापनि दीर्घकालीन पुनरुत्थान परियोजनाहरूमा ढिलाइ भयो, जसले गर्दा धेरै परिवारहरू घरविहीन भए र शिक्षा, स्वास्थ्य सेवा र रोजगारीमा बाधा पुऱ्याउन संघर्ष गरिरहेका थिए। विशेष ...

-सन्जय सिंजाली मगर मुकुम्लुङ क्षेत्रमा केबलकार निर्माण गर्ने परियोजना निश्चित रूपमा त्यहाँको आदिवासी रैथाने जनजीवनमा प्रभाव पार्न सक्छ। यस विकास परियोजनाले उनीहरूको सामाजिक, सांस्कृतिक, आर्थिक, र पर्यावरणीय सन्तुलनलाई प्रत्यक्ष तथा अप्रत्यक्ष रूपमा असर पार्न हुँदा नबन्नु उत्तम हुन्छ । पहिलो कुरा, सामाजिक र सांस्कृतिक प्रभाव हेर्दा, केबलकार निर्माणले बाहिरी मानिसहरूको आउजाउलाई बढावा दिन्छ, जसका कारण स्थानीय संस्कृति र जीवनशैलीमा परिवर्तन आउन सक्छ। बाहिरी आगन्तुक र पर्यटकहरूका साथमा बाहिरी सांस्कृतिक मान्यताहरू पनि प्रवेश गर्ने सम्भावना हुन्छ, जसले आदिवासीहरूको मौलिक परम्परा र संस्कारलाई विस्थापित गर्न सक्छ। नयाँ पुस्ताले आफ्नो मौलिक सांस्कृतिक मूल्यलाई त्यागेर बाहिरी प्रभावलाई ग्रहण गर्ने सम्भावना रहन्छ। यसले समाजमा वैचारिक द्वन्द्वको स्थिति सिर्जना गर्न सक्ने सम्भावना पनि रहन्छ। आर्थिक प्रभावको सन्दर्भमा, केबलकारले केही हदसम्म रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना गर्नेछ। आदिवासी र रैथाने समुदायका लागि नयाँ व्यवसाय र रोजगारीका सम्भावना हुन सक्छन्, विशेषगरी पर्यटन उद्योगमा। तर, यो अवसर मुख्यतः बाहि...

- लाङ्घाली लाफा ( सन्जय ) म मौन छु, निःशब्द बनेर, मुकुम्लुङको शिर झुकाउँदै, तिम्रा स्मृतिहरू सँगाल्दै, मनको कुना-चौतारा समेट्दै। अतितका ती गन्धहरूले भरिएको, यही मौन, तिम्रो प्रतीक्षामा छ, नयाँ सपनाहरू बोक्दै, नवीन आशाका उज्यालाहरू खोज्दै। सम्झनाको धुवाँलो बिचमा, हिँडिरहेछु तिम्रा पाइला खोज्दै, भाषाहीन प्रेमको स्वर बनेर, सुनाइरहेछु मौनतामा गीतहरू। म मौन छु आज, तर शब्दहरू बहिरहेछन् मबाट, मुकुम्लुङको शिर झुक्दा, तिम्रो माया सँगै, मेरो अस्तित्व हराउँदै। मलाई बचाउँ ! मेरा अस्तित्वहरु बचाउँ, नत्र म हराएर जाने छु ।

-सन्जय सिंजाली मगर खोजेर कहाँ ल्याउँ हराएको माया बिगतका अथाह प्रसाब कहाँ समेटु  प्रिय, तिमी ढड्किने मुटुको डिलमा फेरी अडिन आउँनु त्यो घायल मुटलाई पुनारंगमन गर्नु छ । तिमी नै थियौ मेरो उज्यालो बिहानी, तर आज छायामा डुबेको छु म भुल्न खोज्छु झन् पूराना याद तर भावनाले सकिन । सपना पनि अब त केवल दु:खका साक्षी भए, टुटेको यो दिल कहिले जुड्ला, थाहा छैन् ।

 -सन्जय सिंजाली मगर चखेवाको प्रेममा न छ दूरी न त छ कुनै डर, सानो तालमा डुबेर रम्ने, जस्तो आशक्ति, त्यस्तै असर। चाखेरको जोडी सधैँ संगै, बिस्तारै भेटी हेराउँछन् नजर, संसारले देखोस् नदेखोस्, सिर्जिन्छ उनीहरूकै नयाँ सफर।

-सन्जय सिंजाली मगर बैगुनीको माया, तीता मिठा याद , बिर्सन खोज्दा पनि, आउँछ त्यो मोरीको झझल्को , मनको कुनामा अझै बाँकी छ ती पुराना सम्झनाको झरीमा निथ्रुक्क रुझेको । थाहा थियो, उसको माया बैगुनी थियो, तर कति सपनाहरु, उसैसँगै हरायो, सम्झनाको डोरीले तानिरहन्छ, अल्झिएको यो मन, उसैको बाटो खोजिरहन्छ।

  -समर शर्मा घिमिरे सम्झना छ भन भन भाई हो भैलीनिको  याद आउँछ बत्ती र त्यो झिलिमिलीको  अरु पर्व त त्यस्तै हो, बत्तीको यो पर्व  रातो र चिप्लो बाटो भन्दै  लाग्छ गर्व । विचित्रको चाडपर्व हाम्रो भाइलाई बाँध्ने दिदीबहिनीबाट  चरा, चौपायलाई पुज्ने हामी, बुझ्ने हामी रक्षा उनीबाट  खेल्दै नखेल्ने पनि पुग्छन् कौडा र पासाको जुवामा मेटाउँछन् पिर चिन्ता द्वेष , जोड्ने भाइचारा आशामा । अझ धेरै आउँछ याद बालापनको देउसुरेको  जम्मा गरेका ती दान हामीले, जान्थ्यो वनभोजको सम्झना छ भन भन भाइ हो भैलेनीको  याद आउँछ बत्ती र त्यो झिलिमिलीको ।